Ήθελα να’μούνα ταχύς σαν τον παπα-Τζιρίτη
σε δυό λεπτά να γύριζα ολόκληρη τήν Κρήτη
Εκατοντάδες μαντινάδες γράφτηκαν γιά τόν Παπα-τζιρίτη, τόν ιερέα, πού έγινε θρύλος χάρη στα μεγάλα αθλητικά του επιτεύγματα, στον αγώνα δρόμου μεγάλων αποστάσεων. Το όνομα Παπά-Τζιρίτης, προέρχεται από την λέξη τζιριτώ της Κρητικής διαλέκτου που σημαίνει τρέχω με όλη μου την ταχύτητα.
Ο Γεώργιος Ταμιωλάκης γεννήθηκε το 1852 στο χωριό Άγιος Γεώργιος του Οροπεδίου Λασιθίου. Από παιδί ήταν ταχύτατος και ως νέος διακρινόταν για την ταχύτητα και την αντοχή του. Στις κρητικές επαναστάσεις ήταν ο αγγελιοφόρος των καπεταναίων, εκτελώντας τεράστιες αποστάσεις στην Ανατολική Κρήτη. Το 1886 χειροτονήθηκε ιερέας με το όνομα Ευάρεστος, αλλά ο κόσμος αντί να τον φωνάζει παπα-Ευάρεστο, τον ονόμασε παπα-Τζιρίτη, διότι έτρεχε ασταμάτητα. Το πάθος του για το τρέξιμο του στοίχησε επταετή αργία από τον επίσκοπο το 1889 όταν ήταν ιερέας στους Κασάνους Πεδιάδος. Η ενδυμασία τρεξίματος και η τεχνική του ήταν απλή:
«[…] έμπηχνε τη φουφούλα της βράκας του στη ζώνη, έσφιγγε από μια πέτρα στην κάθε χούφτα των χεριών του κι αμολούσε σα γεράκι. Φτάνοντας στον προορισμό του, στο τέρμα δηλαδή, δε σταματούσε απότομα[…] επιβράδυνε την ταχύτητα κόβοντας γύρους στα γύρω οικόπεδα και ταυτόχρονα κτυπούσε με το απλωμένο χέρι του τους κορμούς των δέντρων[…]».
Με τον τρόπο αυτό έπεφταν σταδιακά οι παλμοί της καρδιάς και η αυξημένη πίεση. Επίσης, είναι αυτονόητο ότι έτρεχε με τα κρητικά στιβάνια. Το 1897 έτρεξε από το πρωί ως το βράδυ την απόσταση Πισκοκέφαλο Σητείας-Μέλαμπες Ρεθύμνου, δηλαδή 250 χιλιόμετρα!
Το 1912 ο Χανιώτης ευπατρίδης Στέφανος Μάνος έβαλε σε μια πολύ σκληρή δοκιμασία τον παπα-Τζιρίτη για να βεβαιωθεί ότι θα μπορούσε να ανταγωνιστή τον διάσημο Γάλλο μαραθωνοδρόμο Ορτέγκ, ο οποίος προκαλούσε τους Έλληνες να τον ανταγωνιστούν στην κλασική διαδρομή του μαραθωνίου. Ο Μάνος πρότεινε στον μαραθωνοδρόμο ιερέα να ανταγωνιστεί στο τρέξιμο τα δυο ταχύτατα ουγγαρέζικα άλογά του στη διαδρομή Χανιά-Σούδα και Σούδα-Χανιά, δηλαδή 11 χιλιόμετρα. Ο αγώνας έγινε και ο ιερέας έσκασε και τα δύο άλογα (στο ένα επέβαινε ο Μάνος), τερματίζοντας πρώτος με διαφορά σε 28 λεπτά, αφού στο μέσον της διαδρομής αναγκάστηκε να σταματήσει σε έλεγχο των χωροφυλάκων που τον πέρασαν για ληστή χάνοντας τουλάχιστον 7-8 οκτώ λεπτά. Αξιοσημείωτο είναι ότι παπά-Τζιρίτης ήταν τότε 48 ετών. Ο Μάνος του έδωσε ένα γενναίο δώρο και του κάλυψε τα έξοδα για τη μετάβαση και διαμονή στην Αθήνα, όπου στις 12 Νοεμβρίου 1912, τερμάτισε στο Παναθηναϊκό στάδιο, κάνοντας την κλασική διαδρομή του μαραθωνίου σε χρόνο ρεκόρ 2 ώρες και 5 λεπτά! Το μέγεθος του επιτεύγματος γίνεται καλύτερα κατανοητό αν συγκριθεί με τον χρόνο του ολυμπιονίκη του 1896 Σπύρου Λούη, ο οποίος τερμάτισε σε χρόνο 2 ώρες 58 λεπτά και 50 δευτερόλεπτα, καθώς και τον χρόνο του καλύτερου μαραθωνοδρόμου της εποχής Λ. Ορτέγκ (2 ώρες και 52 λεπτά). Λόγω του φοβερού επιτεύγματός του του έβγαλαν τη μαντινάδα:
Γεια σου παπα- Ευάρεστε, γεια σου παπα-Τζιρίτη
εις την Αθήνα πάτησες και τίμησες την Κρήτη
Με μεγάλες οικονομικές δυσκολίες,κατάφερε να φτάσει στον Αγιο Λουδοβίκο στην Αμερική,το 1904 προκειμένου να λάβει μέρος στους ολυμπιακούς αγώνες.Η φήμη του όμως φόβησε τους Αμερικάνους.Δωροδώκησαν τον Ελληνα πρόξενο και με διάφορα προσχήματα ο παπά Τζιρίτης αντί να λάβει μέρος στους αγώνες βρέθηκε στην φυλακή για 2.5 μήνες μέχρι να τελειώσουν οι Ολυμπιακοί αγώνες!
Αξιοσημείωτο είναι ότι ο παπα-Τζιρίτης έτρεξε επίσης στην Κύπρο, τη Μικρά Ασία, τη Μυτιλήνη και στην Αίγυπτο εκπλήσσοντας τους πάντες με τους χρόνους του ακόμα και σε ηλικία 65 ετών!
Ο παπα Τζιρίτης πέθανε στους Κασσάνους Hρακλείου το 1937 σε ηλικία 85 χρονών,όπου ζούσε και είχε κάνει οικογένεια
Προσόντα τούδωκε ο Θεός, χαρίσματα να δείξει
το πηδηχτό περπάτημα, την αντοχή, την πίστη
