Σύμφωνα με την ελληνική μυθολογία ο Τάλως ήταν ένα γιγάντιο χάλκινο αυτόματο (ρομπότ) 30 μέτρων που βρισκόταν στην Κρήτη και την προστάτευε από πειρατές και εισβολείς. Κάθε μέρα γύριζε τρεις φορές τις ακτές του νησιού. Αν τυχόν έβλεπε κάποιο εχθρικό πλοίο να πλησιάζει το βύθιζε πετώντας του μεγάλα βράχια.
Καθώς ο μύθος του Τάλου θεωρείται η παλαιότερη αναφορά σε ρομπότ, το όνομά του σήμερα είναι πολύ δημοφιλές σε βιντεοπαιχνίδια και έργα επιστημονικής φαντασίας.
Η μυθολογία
Σχετικά με την προέλευσή του, υπάρχουν διαφορετικές εκδοχές. Η πιο γνωστή, από τον Απολλόδωρο, λέει πως τον κατασκεύασε ο θεός Ήφαιστος και τον χάρισε στον βασιλιά Μίνωα, για να φυλάει την Κρήτη. Ο Πλάτων τον θεωρεί υπαρκτό πρόσωπο, αδελφό του Ραδάμανθυ. Ο Απολλώνιος ο Ρόδιος αναφέρει ότι ήταν δώρο του Δία στην Ευρώπη, η οποία μετά τον χάρισε στο γιο της Μίνωα. Μεταγενέστερα ο Ι. Κακριδής, βασιζόμενος στο ότι ο Ησύχιος γράφει πως ταλῶς σήμαινε ήλιος (ενώ Ταλαιός είναι το όνομα του Δία) στην Κρήτη και με βάση και άλλα στοιχεία, εκφράζει την άποψη ότι ήταν ηλιακή θεότητα που αργότερα μεταπλάστηκε σε ήρωα.
Ο Τάλως κατά τον Πλάτωνα ήταν επιφορτισμένος με το καθήκον να επιτηρεί την εφαρμογή των νόμων στην Κρήτη, κουβαλώντας τους μαζί του γραμμένους σε χάλκινες πλάκες. Οι περισσότερες πηγές αναφέρουν ότι ήταν άγρυπνος φύλακας της Κρήτης, που γύριζε τις ακτές του νησιού τρεις φορές τη μέρα. Κατά άλλους ήταν φτερωτός και το καθήκον αυτό το εκτελούσε πετώντας. Κρατούσε σε απόσταση τα άγνωστα πλοία, που πλησίαζαν την Κρήτη πετώντας τους τεράστιες πέτρες. Αν οι άγνωστοι είχαν ήδη αποβιβαστεί, τους έκαιγε με την ανάσα του ή πυράκτωνε το χάλκινο σώμα του σε κάποια φωτιά, τους αγκάλιαζε σφιχτά πάνω του κι έτσι τους έκαιγε.
Ο Τάλως διέμενε στην κορυφή του Κουλούκωνα, την υψηλότερη κορυφή των Ταλαίων Ορέων σε υψόμετρο 1076μ κοντά στο Γεροντόσπηλιο Μελιδονίου όπου, σύμφωνα με τις τοπικές παραδόσεις, κατασκευάστηκε.
Το Ιχώρ
Ο Τάλως είχε μια φλέβα, που ξεκινούσε από τον λαιμό και έφθανε μέχρι τον αστράγαλό του. Εκεί έκλεινε μ’ ένα χάλκινο καρφί. Στη φλέβα του κυλούσε το ιχώρ, το «αίμα των θεών».
Όταν ο Ιάσονας πήρε το Χρυσόμαλλο Δέρας και τη Μήδεια, έπλευσε με την Αργώ και τους άλλους Αργοναύτες προς τις ακτές την Κρήτη. Ως φύλακας του νησιού, ο Τάλως κράτησε μακριά την Αργώ εκτοξεύοντας εναντίον της μεγάλους ογκόλιθους. Σύμφωνα με τον ψευδό-Απολλόδωρο, τότε η Μήδεια κατάφερε να κάνει τον Τάλω να βγάλει το καρφί από τη φλέβα του και να πεθάνει. Αυτό το κατάφερε είτε τρελαίνοντας τον με ναρκωτικά, είτε εξαπατώντας τον να νομίζει ότι θα γίνει αθάνατος. Ο Απολλώνιος ο Ρόδιος καταγράφει ότι η Μήδεια από την Αργώ υπνώτισε τον Τάλω και του έστειλε στον ύπνο του τις Κέρες, γυναίκειους δαίμονες θανάτου.
Το αποτέλεσμα ήταν ο Τάλως ήταν να βγάλει το καρφί και να πεθάνει καθώς το ιχώρ έφυγε μέσα από τη φλέβα του «σαν λιωμένος μόλυβδος».
Ο Τάλως στη λαϊκή κουλτούρα και σήμερα
- Ο Τάλως εμφανίζεται σε αρκετά νομίσματα της Φαιστού.
- Ο αστεροειδής 5786 Τάλως (5786 Talos), που ανακαλύφθηκε το 1991, πήρε το όνομά του από το μυθικό αυτό πλάσμα.
- Στην αγγλική ταινία Jason and the Argonauts του 1963 ο Τάλως εμφανίζεται, σε μια όχι και τόσο πιστή αναπαράσταση, να πολεμά τους Αργοναύτες.
- Ο μύθος του Τάλω αποτέλεσε το υλικό για το βραβευμένο μυθιστόρημα επιστημονικής φαντασίας του Στυλιανού Μωυσείδη “Τάλως, ο τρόμος που ήρθε απ’ το χτες” του 1986.
- Τέλος η ομοιότητα του Τάλω με ρομπότ και οι εντυπωσιακές δυνατότητές του δίνουν τροφή σε συζητήσεις περί της κατοχής εξελιγμένης τεχνολογίας απ’ τους αρχαίους Έλληνες (βλ. Μηχανισμός των Αντικυθήρων).
- “Ταλαία όρη” ονομάζεται οροσειρά στη βόρεια κεντρική Κρήτη.
- Επίσης στο σημερινό Ηράκλειο Κρήτης υπάρχει περιοχή με το όνομα “Τάλως”.
- Επίσης, το όνομά του έχει δοθεί σ’ ένα πύραυλο εδάφους αερός του Αμερικανικού ναυτικού (RIM-8 Talos) και μία υπερ-στολή του αμερικανικού στρατού, τύπου «Άιρον Μαν», τελευταίας τεχνολογίας.
