Γάμος και καθημερινή ζωή στη Μινωική Κρήτη

Κείμενο: Θεόδωρος Καρζής
Όταν όλη η υπόλοιπη Ευρώπη ήταν βυθισμένη στο σκοτάδι, η βασίλισσα της Κνωσού χρησιμοποιούσε τουαλέτα με τρεχούμενο νερό!

«Διασχίζουμε το σκοτεινό πέρασμα που συνδέει το μέγαρον της βασίλισσας με την “τουαλέτα” της. Από τη μια πλευρά υπάρχει στον τοίχο ένα κοίλωμα, στο κάτω μέρος του οποίου ένας αποχετευτικός αγωγός εξαφανίζεται μέσα στο πάτωμα. Βρισκόμαστε μπροστά στην απόδειξη της σημαντικά ψηλής στάθμης του πολιτισμού, 3,5 χιλιάδες χρόνια και παραπάνω πριν από τη σημερινή εποχή. Όταν όλη η υπόλοιπη Ευρώπη ήταν βυθισμένη στο σκοτάδι, όταν οι προτάτορές μας κρύβονταν πίσω από κάθε δέντρο στα δάση, που τότε κατασκέπαζαν το μεγαλύτερο μέρος της ηπείρου, η βασίλισσα της Κνωσού χρησιμοποιούσε τουαλέτα με τρεχούμενο νερό! Οι αυτοκράτορες της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας στερούνταν αυτή την ευκολία. Την αναζητούμε μάταια στους πύργους και στα αστικά σπίτια του Μεσαίωνα και της Αναγέννησης. Ακόμη και το ανάκτορο του βασιλιά-ήλιου, στις Βερσαλλίες, δεν είχε τέτοιο εφόδιο. Αλλά η Κνωσός ήδη γνώριζε αυτό το σύμβολο του σύγχρονου πολιτισμού.»

Δεν έχουμε πολλές πληροφορίες για την οικογενειακή ζωή των Κρητικών στη μινωική εποχή, έχουμε όμως για τη δωρική Κρήτη του 5ου προχριστιανικού αιώνα, χάρη στο πολύτιμο εύρημα των λεγόμενων «νόμων της Γόρτυνας». Χίλια λοιπόν χρόνια μετά το Μίνωα διακρίνουμε στην Κρήτη ορισμένα αδιαμφισβήτητα κατάλοιπα φυλετικής ενδογαμίας, από τη μινωική ασφαλώς περίοδο. Οι γυναίκες έχουν δικαίωμα να κληρονομούν, αλλά δεν έχουν δικαίωμα να παντρεύονται έξω από τη φυλή του, εκτός αν κανένα από τ’ αρσενικά μέλη της δεν τις θέλει. Όταν μια γυναίκα τύχει να βρεθεί με περιουσία, είτε σαν κόρη, είτε σα διαζευγμένη, είτε σα χήρα, οι κοντινότεροι συγγενείς της οφείλουν να διακηρύξουν ότι την προσφέρουν για παντριά και η προσφορά διαρκεί 30 μέρες. Μετά την πάροδο αυτής της προθεσμίας, αν δεν έχει ζητηθεί, η γυναίκα είναι ελεύθερη να προχωρήσει σε εξωγαμία. Σύμφωνα με μιαν άλλη διάταξη, αν μια γυναίκα χηρέψει, πρέπει να παντρευτεί τον κοντινότερο συγγενή της, τον οποίο όμως έχει τη δυνατότητα και ν’ αρνηθεί, προσφέροντάς του μια χρηματική αποζημίωση.

Γαμήλιος κανόνας ήταν η μονογαμία, χωρίς όμως τον αποκλεισμό των παλλακίδων. Καθώς φαίνεται, οι άρρενες Κρητικοί είχαν εξασφαλίσει για τον εαυτό τους το προνόμιο εκείνο που αργότερα θα γίνει κανόνας στις ανδροκρατικές κοινωνίες, αυτοί μεν να δρουν σεξουαλικά μέσα κι έξω από το σπίτι, ενώ οι γυναίκες να είναι ανέγγιχτες πριν από το γάμο και πιστές μετά απ’ αυτόν. Η προίκα αποτελεί θεσμό καθιερωμένο, μαζί με τον παράλληλο θερμό της προσφοράς δώρων στον πατέρα ή τον κηδεμόνα, για την «εξαγορά» της νύφης. Τα δώρα του γάμου είναι κινητά, ενώ η προίκα της νύφης μεταφράζεται κυρίως σε ακίνητα. Ειδικό καθεστώς ισχύει για το «τέμενος», έγγεια ιδιοκτησία παραχωρημένη από το βασιλιά σε άρχοντες ευνοούμενους ή σε ήρωες του πολέμου: αυτή ήταν αναπαλλοτρίωτη και κληρονομική, δηλαδή όχι προικώα.

Από το βιβλίο: “H γυναίκα στην αρχαιότητα” , Θ. Καρζή, εκδόσεις Φιλιππότη, σελ. 205, 206. Ψηφιακή μορφοποίηση από 24grammata.com

Ακολούθησε το Cretans στο Google News και στο Facebook

ΣΤΕΙΛΕ ΤΟ ΑΡΘΡΟ ΣΤΟΥΣ ΦΙΛΟΥΣ ΣΟΥ